Probiotyki to preparaty stosowane doustnie, które zwierają żywe, wyselekcjonowane szczepy drobnoustrojów wywierające pozytywny wpływ na organizm człowieka. Szczepy te w przewodzie pokarmowym namnażają się i są konkurencyjne dla drobnoustrojów patogenowych – przyczyniających się do wystąpienia zakażenia, np. pałeczek Shigella i Salmonella.
Czym jest zjawisko probiozy i probiotyków
Mimo iż na samo zjawisko probiozy i probiotyków zwrócono uwagę już w 1877 roku (Pasteur i Jaubert), to na pozytywne działanie bakterii produkujących kwas mlekowy pierwszy zwrócił uwagę rosyjski mikrobiolog Ilija Miecznikow – laureat nagrody Nobla z zakresu medycyny w 1908 roku.
Uważał on, iż spożywanie produktów posiadających w swoim składzie „bakterie mlekowe”, czyli probiotyki, może przyczynić się do „wszczepienia” do przewodu pokarmowego pożytecznych drobnoustrojów zastępujących patogeny. Dla określenia tego typu drobnoustrojów wprowadzono w 1965 r. nazwę probiotyk.
Termin probiotyk pochodzi od greckiego „pro bios” – dla życia. Zgodnie z definicją FAO/WHO z 2002 roku za probiotyki uznawane są żywe organizmy, które podawane w konkretnych ilościach powodują pozytywne skutki zdrowotne. Najczęściej stosowanymi probiotykami są bakterie kwasu mlekowego z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus.
Pozytywnymi właściwościami zdrowotnymi cechują się także niektóre szczepy bakterii Bacillus i Escherichia, jak i drożdże Saccharomyces cerevisiae ssp boulardi. Korzystne działanie probiotyków jest zależne od danego szczepu mikroorganizmu, a nie od jego rodziny czy rodzaju.
Na rynku dostępne są różne preparaty zawierające probiotyki. Popularnym i rekomendowanym produktem jest enterol 250.
Probiotyki – czym są?
Szczepy drobnoustrojów, aby mogły być zaliczane jako składnik probiotyków, muszą spełniać kilka warunków i być bardzo dokładnie przebadane. Aby spełniały swoją funkcję. muszą one mieć zdolność ścisłego przylegania do komórek nabłonka jelit, z łatwością powinny skolonizować jelita i działać antagonistycznie do bakterii patogennych przewodu pokarmowego. Takie właściwości zapewnia im np. odporność na niskie pH soku żołądkowego oraz na działanie żółci. Ponadto probiotyki nie mogą produkować toksycznych produktów przemiany materii, które są szkodliwe dla organizmu człowieka.
Probiotyki – działanie
Obecnie wiadomo, iż probiotyki nie tylko poprawiają funkcjonowanie śluzówki układu pokarmowego, ale wykazują szersze spektrum działania, w tym poprawiają czynności układu odpornościowego. Ponadto:
- zapobiegają zakażeniom jelitowym – probiotyki hamują rozwój patogennych mikroorganizmów poprzez wytwarzanie niekorzystnych dla nich substancji, wykorzystywanie składników pokarmowych niezbędnych do ich rozwoju i wzrostu oraz współzawodnictwo w przyleganiu do nabłonka jelit;
- stymulują mechanizmy odpornościowe (immunostymulacja);
- łagodzą objawy nietolerancji laktozy obecnej w pożywieniu;
- zmniejszają ryzyko rozwoju niektórych nowotworów.
